Efekt byczego bicza
Efekt byczego bicza opisuje zjawisko napędzających się zmian popytu w poszczególnych ogniwach łańcucha dostaw. Powstaje przez zmienność popytu u klienta końcowego poprzez handlowców do producentów i ich zaopatrzeniowców.
Krótki opis
Teoretyczne tło efektu byczego bicza (ang. bullwhip effect) zostało zbadane po raz pierwszy przez Jay’a Forrester’a w latach 60-tych w USA. W swoich pracach zajmował się on zachowaniami w łańcuchach dostaw, przy różnych zapotrzebowaniach i z nich wynikających wahań. W latach 90-tych firma Procter & Gamble jako pierwsza przebadała ten efekt dokładniej na przykładzie pieluch Pampers.
Efekt ten objawia się w tym, że popyt klientów końcowych w handlu detalicznym jest stały, jednakże ilości zamówień stają się coraz bardziej nieregularne im dalej przesuwamy się do tyłu w łańcuchu dostaw. W ten sposób zamówienia na najniższych szczeblach nie mają żadnego odniesienia do zamówień konsumentów.
Skutki
Skutki takiego efektu to dopasowane zapasy dostosowane do różnych ilości zamówień, a co za tym idzie zwiększone zapasy magazynowe. To prowadzi do wzrostu kosztów magazynowania oraz kosztów zamrożenia kapitału, które prowadzą do zwiększenia cen końcowych oraz pogorszenia konkurencyjności. Celem przedsiębiorstwa jest zmniejszenie efektu byczego bicza.
Efekt ten może powstawać przez następujące działania:
- Podsumowywanie zamówień
Ze względu na stałe koszty zamówienia przedsiębiorstwa łączą swoje zamówienia (formułą Andlera) i optymalizują dzięki temu jego ilość. Przez to zamówienia stają się coraz bardziej nieregularne i występują wahania u dostawców – powstaje efekt byczego bicza.
- Zmiany cen
Dzięki akcjom reklamowym (rabaty, upusty) ceny produktów w krótkim czasie zostają obniżone i klienci zapełniają wtedy swoje magazyny. Przy wzrostach cen rezygnują z zamówień i biorą produkty z magazynu. Również to powoduje postawanie efektu byczego bicza.
- Popyt przewyższa podaż
Jeżeli pojawiają się wąskie gardła klienci zamawiają więcej, aby pokryć przynajmniej ich zapotrzebowania. Jak tylko mają wystarczająco dużo towaru na magazynie, odwołują zamówienia. To prowadzi natomiast do zwiększenia stanów magazynowych w łańcuchu dostaw. Poprzez poprawę komunikacji i współpracy przedsiębiorstw można zminimalizować efekt byczego bicza, tak aby zmniejszyć koszty logistyki oraz zwiększyć poziom zadowolenia klienta.